"بسم رب العزیز"

 سوره مبارکه نساء- آیه 102:

وَإِذَا کُنتَ فِیهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاَةَ فَلْتَقُمْ طَآئِفَةٌ مِّنْهُم مَّعَکَ وَلْیَأْخُذُواْ أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُواْ فَلْیَکُونُواْ مِن وَرَآئِکُمْ وَلْتَأْتِ طَآئِفَةٌ أُخْرَى لَمْ یُصَلُّواْ فَلْیُصَلُّواْ مَعَکَ وَلْیَأْخُذُواْ حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِکُمْ وَأَمْتِعَتِکُمْ فَیَمِیلُونَ عَلَیْکُم مَّیْلَةً وَاحِدَةً وَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ إِن کَانَ بِکُمْ أَذًى مِّن مَّطَرٍ أَوْ کُنتُم مَّرْضَى أَن تَضَعُواْ أَسْلِحَتَکُمْ وَخُذُواْ حِذْرَکُمْ إِنَّ اللّهَ أَعَدَّ لِلْکَافِرِینَ عَذَابًا مُّهِینًا.

  (هر گاه در میان ایشان بودى و برایشان نماز برپا داشتى پس باید گروهى از آنان با تو [به نماز] ایستند و باید جنگ‏افزارهاى خود را برگیرند و چون به سجده رفتند [و نماز را تمام کردند] باید پشت‏سر شما قرار گیرند و گروه دیگرى که نماز نکرده‏اند باید بیایند و با تو نماز گزارند و البته جانب احتیاط را فرو نگذارند و جنگ‏افزارهاى خود را برگیرند [زیرا] کافران آرزو مى‏کنند که شما از جنگ‏افزارها و ساز و برگ خود غافل شوید تا ناگهان بر شما یورش برند و اگر از باران در زحمتید یا بیمارید گناهى بر شما نیست که جنگ افزارهاى خود را بر زمین نهید ولى مواظب خود باشید بى گمان خدا براى کافران عذاب خفت‏آورى آماده کرده است.)

شأن نزول:

هنگامى که پیامبر(ص) با عده‏اى از مسلمانان به عزم «مکّه» وارد سرزمین «حدیبیه» شدند و جریان به گوش قریش رسید، خالد بن ولید به سرپرستى یک گروه دویست نفرى براى جلوگیرى از پیشروى مسلمانان به سوى مکّه، در کوههاى نزدیک مکّه مستقر شد، هنگام ظهر «بلال» اذان گفت و پیامبر(ص) با مسلمانان نماز ظهر را به جماعت ادا کردند، خالد از مشاهده این صحنه در فکر فرو رفت و به نفرات خود گفت در موقع نماز عصر باید از فرصت استفاده کرد و در حال نماز کار مسلمانان را یکسره ساخت در این هنگام آیه نازل شد و دستور نماز خوف را به مسلمانان داد، و این خود یکى از نکات اعجاز قرآن است که قبل از اقدام دشمن، نقشه‏هاى آنها را نقش بر آب کرد.

تفسیر:

این آیه به دنبال آیات قبل که درباره جهاد است، آمده و کیفیت نماز خوف را که به هنگام جنگ باید خوانده شود به مسلمانان تعلیم مى‏دهد. آیه خطاب به پیامبر(ص) کرده، مى‏فرماید: هنگامى که در میان آنها هستى و براى آنها نماز جماعت بر پا مى‏دارى باید مسلمانان به دو گروه تقسیم شوند، نخست عده‏اى با حمل اسلحه با تو به نماز بایستند.سپس هنگامى که این گروه سجده کردند (و رکعت اول نماز آنها تمام شد، تو در جاى خود توقف مى‏کنى) و آنها با سرعت رکعت دوم را تمام نموده و به میدان نبرد باز مى‏گردند و در برابر دشمن مى‏ایستند و گروه دوم که نماز نخوانده‏اند، جاى گروه اول را مى‏گیرند و با تو نماز مى‏گزارند. گروه دوم نیز باید وسایل دفاعى و اسلحه را با خود داشته باشند و بر زمین نگذارند. این طرز نماز گزاردن براى این است که دشمن شما را غافلگیر نکند. زیرا دشمن همواره در کمین است که از فرصت استفاده کند و دوست مى‏دارد که شما از سلاح و متاع خود غافل شوید و یکباره به شما حمله‏ور شود.

ولى از آنجا که ممکن است ضرورتهایى پیش بیاید که حمل سلاح و وسایل دفاعى هر دو با هم به هنگام نماز مشکل باشد، در پایان آیه چنین دستور مى‏دهد: و گناهى بر شما نیست اگر از باران ناراحت باشید و یا بیمار شوید که در این حال سلاح خود را بر زمین بگذارید. ولى در هر صورت از همراه داشتن وسایل محافظتى و ایمنى (مانند زره و خود و امثال آن) غفلت نکنید و حتى در حال عذر، حتما آنها را با خود داشته باشید که اگر احیانا دشمن حمله کند بتوانید تا رسیدن کمک، خود را حفظ کنید. شما این دستورات را به کار بندید و مطمئن باشید پیروزى با شماست. زیرا خداوند براى کافران مجازات خوارکننده‏اى آماده کرده است.

حرف من:

وقتی این آیه را با تفسیرش خوندم به این فکر کردم که نماز چقدر برای خدا مهم و بزرگه که حاضره بگه نمازتون را در شرایط خاص مثل جنگ، شکسته بخونید اما به جماعت بخونید. حتی برای این کار، دستورالعمل خاصی هم به پیامبر(ص) میده.

پ.ن: خیلی وقت بود میخواستم یادداشتی درباره این آیه بذارم اما هم فرصت نمیشد هم نمیتونستم جملاتی پیدا کنم که منظورم را برسونه. بالاخره هم نتونستم حق مطلب را ادا کنم ولی فکر کردم بازهم گفتنش بهتر از نگفتنه.

منبع: قسمت «تفسیر» و «شأن نزول» از کتاب «تفسیر نمونه» است.(با کمی تلخیص)

 " بخوان دعای فرج را به یاد خیمه سبز     که آخرین گل سرخ از همه خبر دارد" 

«اللّهم عجل لولیک الفرج »

 äæÔÊå ÔÏå ÊæÓØ بهاری سه شنبه 90/2/27 | äÙÑÇÊ()